Gà đá hay còn gọi là gà chọi, là những loại gà có bản tính chiến đấu, thường được nuôi để thi đấu trong các trận chọi gà. Ở Việt Nam, có hai hình thức chính là gà đòn và gà cựa. Gà chọi Việt Nam phổ biến ở khu vực phía Bắc và miền Trung; trong khi đó, gà cựa lại được nuôi nhiều hơn ở miền Nam. Trường gà Savan sẽ chia sẻ tới các bạn cách phân loại gà chọi qua bài viết dưới đây.
Phân loại các giống gà chọi Việt Nam
Gà đòn thường có trọng lượng từ khoảng 2,8 kg đến 4,0 kg, sử dụng chân để tấn công gà đối thủ cho đến khi chiến thắng. Giống gà nòi đòn là loại gà không có lông ở cổ và cũng là giống gà cổ truyền.
Chúng có chân cao, cốt to và thường được đá bằng chân trơn hoặc đeo bao cựa, được xem là tổ tiên của các giống gà chọi. Gà đòn có thể trạng lớn hơn so với các giống gà khác, rất kiên cường và dũng cảm, dù không nhanh như gà nòi cựa nhưng có những cú đá rất mạnh.
Gà cựa chủ yếu được nuôi ở khu vực phía Nam, chúng đá với cựa tự nhiên hoặc cựa kim loại gắn vào chân. Gà cựa thường nặng khoảng 3kg. Đá gà cựa là một trò chơi có tính cạnh tranh cao, người ta thường mua cựa sắt để gắn vào chân gà hoặc mài cựa gà cho sắc bén.
Trò chơi gà cựa tập trung vào kết quả thắng thua nhiều hơn là thưởng thức tài năng của gà. Gà nòi cựa còn được gọi là gà nòi, nhưng để phân biệt với giống gà nòi của Miền Bắc, ở nhiều nơi người ta thường gọi là gà cựa hoặc gà nòi cựa.
>> Xem thêm: Cách làm bẫy gà rừng hiệu quả mà các sư kê nên biết
Nguồn gốc và sự phân bố các giống gà chọi Việt Nam
Đã xảy ra nhiều tranh luận về nguồn gốc của gà chọi Việt Nam. Có bằng chứng cho thấy gà nòi Việt Nam đã được thuần hóa từ khoảng 8000 năm trước ở Đông Nam Á, trong một khu vực bao gồm Thái Lan và Việt Nam, nơi ngày nay vẫn còn tồn tại loài gà rừng đỏ.
Qua công tác lai tạo và chọn lọc, Việt Nam đã phát triển nhiều giống gà nòi được các sư kê đặc biệt ưa chuộng. Ở miền Bắc, có các giống gà nổi tiếng như gà Thổ Hà ở Bắc Giang, gà Đồ Sơn ở Hải Phòng, và các giống gà Nghi Tàm, Nghĩa Đô, Vân Hồ ở Hà Nội; bên cạnh đó, các tỉnh như Bắc Ninh, Thái Nguyên, Phú Thọ, Sơn La, Đô Lương ở Nghệ An cũng có những dòng gà nòi riêng biệt.
Ở miền Trung, nhiều lò gà có tiếng bao gồm gà Phan Rang ở Ninh Thuận, gà Vạn Giã, Gò Dúi ở Khánh Hoà, gà Sông Vệ, Sa Huỳnh ở Quảng Ngãi và đặc biệt là Bình Định nổi tiếng với gà đòn. Khi thi đấu gà liên tỉnh, các địa phương khác cần cẩn trọng khi gặp gà chọi từ Bình Định.
Bình Định có các lò gà danh tiếng như gà Hoài Châu, Kim Giao ở Hoài Nhơn; gà Mộc Bài ở Hoài Ân; gà Cát Chánh ở Phù Cát; gà Gò Bồi ở Tuy Phước và gà Phú Tài ở Quy Nhơn, đặc biệt là gà Bắc Sông Kôn ở Tây Sơn (dòng gà Nguyễn Lữ).
Ở miền Nam, có gà Chợ Lách ở Bến Tre, gà Cao Lãnh ở Đồng Tháp, gà Châu Đốc ở An Giang, và gà Bà Điểm. Tuy nhiên, miền Nam chủ yếu thiên về đá gà cựa.
Gà chọi Việt Nam có những nét đặc trưng riêng biệt. Trước đây, Chợ Lách đã từng có các trường gà chơi theo kiểu “chọi gà nghệ thuật”. Nhờ điều kiện tự nhiên và khí hậu thuận lợi đặc thù, nghề nuôi gà nòi đã hình thành và phát triển ở đây từ rất lâu.
Chợ Lách cũng là một trong những nơi bảo tồn được nguồn gen quý hiếm của các giống gà nòi. Để tạo ra những giống gà tốt, điều quan trọng là phải biết chọn gà mái chất lượng cao, kết hợp với gà trống xuất sắc để lai tạo.
Gà mái cần có ngoại hình khỏe mạnh, tính khí hung hăng để có thể truyền tính mạnh mẽ cho thế hệ con, trong khi gà trống cần có thể chất tốt, bền bỉ, khả năng chịu đựng và né tránh nhanh nhẹn.